Branding Agency

Trong thế giới thiết kế, “bố cục” không chỉ là việc đặt hình ảnh hay chữ vào đúng vị trí. Đó là cách chúng ta tổ chức, sắp xếp và tạo ra trật tự thị giác để người xem có thể hiểu, cảm nhận và kết nối với sản phẩm thiết kế một cách tự nhiên nhất. Từ thiết kế đồ họa, âm thanh, đến kiến trúc hay điện ảnh, bố cục luôn là yếu tố cốt lõi quyết định cảm xúc và trải nghiệm của người dùng.

Vậy đâu là những nguyên tắc cơ bản về bố cục mà người làm thiết kế nào cũng cần nắm rõ?

Cấu trúc (Structure)

Mọi thiết kế đều có một “khung xương” dù đơn giản hay phức tạp. Đó có thể là một thành phần duy nhất như một chiếc thìa kim loại hoặc một hệ thống liên kết nhiều phần như chiếc xe đẹp với bánh xe, khung sườn, thắng, yên xe,… Trong đó, mỗi bộ phận lại bao gồm nhiều chi tiết nhỏ hơn như phanh gồm má phanh, dây cáp, đai ốc,…Chính nhờ cấu trúc này mà chiếc xe vận hành trơn tru và có thể di chuyển dễ dàng.

Trong thiết kế đồ họa cũng vậy, mỗi thiết kế đều có một cấu trúc vững chắc phía sau. Đây là cách các yếu tố như tiêu đề, hình ảnh, văn bản, logo,… được sắp xếp để hỗ trợ nhau về mặt thị giác và truyền tải nội dung.

Lặp lại (Repetition)

Lặp lại là một trong những kĩ thuật đơn giản mà hiệu quả trong việc tạo sự nhất quán và nhịp điệu cho thiết kế. Khi một yếu tố như hình dạng, màu sắc, đường nét được lặp lại, mắt người xem dễ dàng theo dõi và cảm nhận được sự hài hòa, thiết kế cũng trở nên có “nhận diện hơn”.

 High Court, Chandigarh, Ấn Độ. Ảnh © GB Pandey

Bạn có thể thấy rõ sự lặp lại trong kiến trúc của Tòa án Tối cao Punjab và Haryana, sự lặp lại của các phần trong tòa nhà này trở thành một đặc điểm chính của cấu trúc, không chỉ sự lặp lại ở các vòm mái mà còn là sự lặp lại trong cấu trúc của các bức tường. Các chi tiết lặp lại khiến bố cục trở nên dễ nhận diện, tạo cảm giác quen thuộc và dẫn dắt ánh nhìn.

Đối xứng (Symmetry)

Đối xứng là một biến thể của sự lặp lại, nơi hai bên của thiết kế phản chiếu lẫn nhau. Cơ thể người là một ví dụ rõ ràng nhất về đối xứng theo chiều dọc. Trong thiết kế, sự đối xứng tạo cảm giác cân bằng và ổn định, đó là lý do vì sao nhiều sản phẩm tiêu dùng, giao diện điện thoại hay đồ nội thất đều mang tính đối xứng cao.

Tháp Eiffel cũng là ví dụ hoàn hảo cho sự đối xứng theo trục dọc. Hai bên của tháp gần như giống hệt nhau nếu chia đôi theo chiều dọc, tạo cảm giác cân bằng và dễ chịu cho người nhìn. Đối xứng giúp cấu trúc trông vững chãi và có tổ chức, đặc biệt hiệu quá đối với các thiết kế mang tính biểu tượng.

Tỷ lệ (Proportion)

Tỷ lệ là yếu tố giúp xác định kích thước tương đối giữa các thành phần trong một bố cục. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến cảm nhận thị giác của người xem. Từ kích cỡ cánh cửa trong kiến trúc, chiều dài của chiếc thìa, đến bố cục của poster,… tất cả đều phải xét đến tỉ lệ.

Mona Lisa – Leonardo Da Vinci’s

Một công cụ phổ biến được sử dụng để định hướng tỷ lệ là Tỷ lệ vàng (Golden Ratio) – tỉ lệ khoảng 1:1.678 được tìm thấy trong tự nhiên và các tác phẩm nghệ thuật từ thời Phục Hưng.

Một biến thể đơn giản hơn là luật một phần ba (rule of thirds) – chia khung hình thành 9 phần bằng nhau để xác định điểm nhấn.

Không gian dương và âm (Positive and Negative Space)

Trong thiết kế, không phải chỉ phần “có nội dung” mới quan trọng. Không gian âm (Negative Space) là phần nền hoặc khoảng trống đóng một vai trò rất lớn trong bố cục, là khoảng trống xung quanh giúp “thở”, tạo sự rõ ràng và cân bằng cho bố cục, giúp làm nổi bẩn Không gian dương (Positive pace) là khu vực chứa nội dung chính như nhân vật hay thông điệp chính.

Tadao Ando’s ‘Church of Light’ in Osaka, Japan

Dựa trên ví dụ về “Church of Light” của kiến trúc sư Tadao Ando, ánh sáng hình thập giá được coi là không gian dương dù bản chất của nó là khoảng trống. Đây là yếu tố chính thu hút ánh nhìn và mang ý nghĩa biểu tượng mạnh mẽ. Ngược lại không gian âm chính là bức tường bê tông tối màu bao quanh, đóng vai trò nền để làm nổi bật ánh sáng.

Nhấn mạnh và điểm nhìn (Emphasis and Dominance)

Một thiết kế hiệu quả luôn có điểm nhấn, đó là nơi ánh mắt dừng lại đầu tiên. Đó có thể là một màu sắc nổi bật, một hình ảnh lớn hơn, hay sự tương phản mạnh mẽ giữa các yếu tố. Kĩ thuật nhấn mạnh giúp người xem hiểu đâu là thông tin quan trọng, từ đó tạo ra dòng chảy thị giác hơp lý.

Trong thế giới quảng cáo, nơi người xem chỉ lướt qua trong vài giây thì khả năng tạo điểm nhấn hiệu quả chính là một trong nhưng yếu tố sống còn,

Tóm lại, tất cả những nguyên tắc trên không phải là “luật cứng” mà là nền tảng để bạn hiểu rõ bản chất của một bố cục đẹp. Khi đã quen thuộc với chúng, bạn hoàn toàn có thể linh hoạt thay đổi, thậm chí “phá luật” để tạo ra những thiết kế độc đáo và gây ấn tượng mạnh.

Bố cục là ngôn ngữ thầm lặng trong thiết kế, nó điều hướng cảm xúc, hình thành trải nghiệm và nâng tầm thông điệp. Dù bạn là người mới bắt đầu hay đã làm nghề lâu năm, việc hiểu và thử nghiệm với những nguyên tắc bố cục luôn là bước đi cần thiết để tạo ra thiết kế có chiều sâu, thẩm mỹ và hiệu quả.